Op donderdag 8 juni 2023 gaf ik (Linda Tiesma, Impacter Zwolle) een workshop aan projectleiders en projectcoördinatoren van het MDT project Wereldmeiden/Wereldgozers. Een project voor jongeren bestaande uit buddy’s, die hun leven lang meestal al in Nederland wonen. En nieuwe Nederlandse jongeren, die hier net aangekomen zijn. Ze gaan samen verschillende sporten doen. In groepsverband en in duo’s.
‘De jongere centraal’, zo heette mijn workshop. Niet zelf bedacht, maar naar aanleiding van een voorgesprek door de organisatoren bepaald. En het klopt, terwijl ik er niet meteen warm van zou worden als ik als deelnemer naar deze workshop zou gaan. Maar goed, ik had het waarschijnlijk zelf de titel: ‘Werving & eigenaarschap’ gegeven. Dat klinkt nog saaier. En eigenlijk, als je het advies van de ABC methode (Bart Demmers, zie bijlage) goed opvolgt, zou je niet eens het woord werving hoeven gebruiken. Als je jongeren om advies gaat vragen en gebruik maakt van hun expertise, krijg je niet meer het gevoel dat je aan het werven bent. Of het gevoel dat je aan het trekken bent om aanmeldingen te krijgen. Dan heb je niet meer de stress dat de groep niet vol komt. Je kunt dan alleen doen waar je goed in bent: met jongeren omgaan en met ze kletsen. Dat klinkt idealistisch. Iemand zei het ook als reactie op mijn verhaal. Maar het is echt zo. Mits je de methode je eigen maakt en oprechte vragen en advies vanuit de expertise van de jongere gaat stellen. Als jij niet meer gaat bedenken wat zij, de jongeren, zouden willen. Dan is het altijd ‘de jongere centraal’.
24 mensen volgden de workshop en schreven als eerste opdracht een probleem op waar ze aan het einde graag een antwoord op zouden willen hebben. 19 van de 24 mensen schreven de volgende, soortgelijke, zinnen op:
‘Hoe betrekken we de buddy’s?’, ‘En hoe houden we ze betrokken?’, ‘Hoe zorg ik ervoor dat buddy’s niet halverwege stoppen?’, ‘Hoe houd ik ze betrokken?’, ‘Waar vind ik betrokken buddy’s?’, ‘Vervelend dat meiden steeds afzeggen of niet komen’, ‘Dat de buddy’s eigenaar worden van hun eigen taken’, ‘Hoe zorg ik dat meiden gemotiveerd blijven om te komen?’, ‘Hoe houden we de buddy’s gemotiveerd?’, ‘Verantwoordelijkheidsgevoel voor deelname/werving/afhakers’, ‘Welke partijen kunnen we benaderen voor het vinden van buddy’s?’, ‘MDT’ers die afspraken niet nakomen’ en ‘De motivatie van de deelnemers van de buddy’s het gehele traject behouden’.
Antwoord: de jongere centraal. Niet jij, als organisator, als projectleider, als projectcoördinator of als begeleider. Niet jouw ideeën. Niet de kaders van het project. Niet de voorbedachte sessies en opdrachten. Niet zoals het moet. Niet ‘zoals we het altijd doen’. Maar de jongere centraal.
Dus: vraag om advies en zet hun expertise in.
Bij wie: de jongeren.
Advies vragen kan altijd vaker en meer. Uit ervaring weet ik dat we veel tijd kwijt zijn om ons te verplaatsen in het wat er goed zou werken voor de jongeren. We organiseren activiteiten, waarvan we denken dat ze ze leuk vinden. Omdat wij graag de planning ingevuld willen hebben kunnen we niet pas tijdens de uitvoering van het project vragen wat de deelnemers graag de week erop zouden willen doen. Maar probeer het eens niet meer zelf in te vullen. Durf af te gaan op de mening van de groep. Durf de facilitator te zijn.
Steek die tijd die je overhoudt in het bedenken van wat voor adviezen je graag krijgt van de jongeren en bedenk daar vragen om te stellen aan de jongere. De meest oprechte vragen zijn de vragen die jij wíl en moet weten, om de inhoud van het project te faciliteren. Wat heb jij voor informatie nodig van de jongere om het project zo te ontwikkelen dat het klopt? Dat gaat van: ‘Hoe laat is het handig dat we afspreken?’, tot ‘Waarom lukt het niet om er elke week bij te zijn?’, tot ‘Hoe zou ik andere jongeren kunnen vinden die geschikte zijn om aan dit project mee te doen?’.
Een hulpmiddel om de jongere om advies te vragen is het opstellen van een profiel. Wat voor soort jongere zoek je? Ik kreeg als antwoord: ‘een jongere die graag iets voor een ander wil doen’. Dat is niet perse je profiel. Er zijn maar weinig jonge mensen die ‘s ochtends opstaan en denken: ‘ik wil iets voor iemand anders doen’. De meeste jongeren die vrijwilligerswerk doen hebben niet door dat ze vrijwilligerswerk doen. Ze zeggen bijvoorbeeld: ‘Nee, dat meehelpen bij het bevrijdingsfestival vind ik gewoon leuk om te doen’. Iets écht vrijwillig doen, voelt niet als werk. Zorg er dus voor dat je jongere vindt die het hele project leuk vinden om te doen. Als ze vanuit die drijfveer meedoen, en om advies zijn gevraagd waardoor ze zich serieus genomen voelen, dan doen ze ook dingen die minder leuk zijn. Maar daarvoor moeten ze echt eerst betrokken zijn en gekozen hebben om mee te doen.
Dus een jongere denkt niet: ‘goh laat ik eens iets voor de maatschappij doen’. De jongere denkt: ‘waar heb ík zin in?’. Intrinsieke motivatie komt vanuit een emotie. Iets heel erg vinden (waardoor je actie wil ondernemen) of iets heel tof vinden (en daardoor graag elke week willen komen). Zorg er dus voor dat je jongere bij elkaar verzamelt die ‘aan’ gaan van de facetten uit jullie project. Wat die facetten zijn? Dat hoeft niet eens de motivatie om te sporten te zijn. Het kan een jongere zijn die ‘aan’ gaat op het leren kennen van nieuwe culturen. Op nieuwe mensen leren kennen. Het kan een jongere zijn die de stad heel goed kent. Die het leuk vind om te vertellen over die stad. Die weet waar de leuke plekken zijn. Sociaal is.
Wanneer je een jongere wil vragen voor je project, doe dan niet een beroep op zijn tijd of motivatie. In plaats te vragen: ‘doe je mee met dit project? Het start dan en dan, en het is elke week op dinsdagavond’, kun je op expertise vragen: ‘Ken jij jongeren die de stad goed kennen? Ik heb een project waarin nieuwe Nederlanders meer betrokken worden bij de samenleving en samen gaan sporten. Ik zoek iemand die dat heel goed kan, ken jij iemand?’. 9 van de 10 keer is het de jongere die je om advies vraagt, die zegt: ‘Ik wil wel zelf ook wel meedoen’. Expertise kan ook zijn: iemand die goed foto’s kan maken, video’s kan editten, kan organiseren, goed engels kan etc.
Parallel langs de zoektocht naar betrokken jongere stond ook de teleurstelling van de organisatie dat er minder mensen waren dan uitgenodigd. ‘Zo’n dag kost veel geld’, zei één van de trainers. ‘Zonde dat er niet meer mensen op af komen’. Ik gaf ze hetzelfde advies. De medewerker centraal. Vraag om advies. En zo werken we (op veel meer plekken in het bedrijfsleven) steeds meer vanuit participatie. De projectmanager is niet meer de uitvinder. Hij vraagt, en vraagt, en vraagt, en voegt de antwoorden samen tot een evenement, een activiteit of systeem. Waarin de medewerker heeft meegedacht. Zich betrokken voelt. Een afspraak verplaatst om erbij te kunnen zijn. Bevraagd is waarom het belangrijk is dat zo’n landelijke trainingsdag er is. Het antwoord zélf bedacht en gegeven heeft. En in de trein stapt naar Utrecht, omdat hij weet waarom het bedacht is en geadviseerd heeft over de inhoud.
De deelnemers, in de middag al moe uitziend van alle informatie van die dag, kregen allemaal een briefje aan het begin van de workshop. Ze mochten opschrijven waar ze tegenaan liepen in het werken als projectbegeleider van Wereldmeiden/Wereldgozers. Wat ik niet van tevoren bedacht, maar mooi uitkwam is dat ze hun briefje twee keer opvouwde en in het midden van de kring konden gooien. ‘Dat lucht al op’, zei een deelnemer meteen. Je problemen naar het midden van de ruimte gooien. Dat zouden we vaker moeten doen. Maak de zoektocht naar jongeren en deelnemers leuk voor jezelf, want alleen dan neem je de juiste keuzes. Neem ruimte om te kletsen met de jongeren die je spreekt. En dat kan ook je nichtje of neefje zijn, je zoon of dochter of hun vrienden. Word facilitator in plaats van uitvinder.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Linda Tiesma Juni 2023 Theaterdocent en maker die bij MDT organisatie Impacter Zwolle werkt als projectregisseur. Ontwikkelde bij hen het ImpacterLAB en organiseerde in Zwolle de Raadsafari. Doet alles vanuit de drijfveer om jongeren gezien en gehoord te laten worden.
Meer informatie over de ABC methodiek van Bart Demmers?
Vragen of opmerkingen?
Linda Tiesma: 06-45260666, linda@impacterzwolle.nl